"เขาสามร้อยยอด" ในจังหวัด ประจวบ คีรีขันธ์ ชื่อนี้ได้แต่ ใดมา ณ วันนี้ ยังไม่ชัดเจน ในที่มา แต่จากคำบอกกล่าว เล่าขาน นามของ เขาสามร้อยยอด นั้นมีที่มาด้วยกัน หลากหลาย หนึ่งในนั้น

มีตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่า ในอดีต เคยมีเรือ สำเภาจีน แล่น ลัดเลาะ ผ่านหมู่เกาะน้อยใหญ่ในแถบนี้ และ ได้เจอกับ ลมพายุ รุนแรง จนเรือ แทบทรงตัวไม่อยู่ จนสุดท้ายเรือก็ชน เข้ากับหิน โสโครก จนอับปางลง ลูกเรือบ้างก็จมน้ำตาย แต่บ้างที่ว่ายน้ำแข็ง ก็รอดชีวิต หนีตายขึ้นมาบนภูเขาได้กว่า 300 คน จึงได้ชื่อว่า เขาสามร้อยรอด และ ต่อมาก็เรียกเพี้ยนเป็น "เขาสามร้อยยอด"

การเดินทาง ไปยังอุทยานมี 2 เส้นทาง คือ จากกรุงเทพฯ วิ่ง ไปตาม ทางหลวง แผ่นดินหมายเลข 4 (เพชรเกษม) ผ่านจังหวัด เพชรบุรี จนถึงอำเภอปราณบุรี แล้วเลี้ยวซ้าย ที่บริเวณสี่แยก ปราณบุรี ไปตามถนน สายปากน้ำปราณบุรี ประมาณ 4 กิโลเมตร แล้วจึงเลี้ยวขวา ไปตามถนน รพช. อีก 31 กิโลเมตร ก็จะถึง ที่ทำการ อุทยานแห่งชาติ

หรืออีกเส้นทางหนึ่ง จากกรุงเทพฯ วิ่งไปตามทางหลวง แผ่นดิน หมายเลข 4 (เพชรเกษม) จนถึงหลัก กิโลเมตรที่ 286.5 ใกล้บ้านสำโรง ก่อนถึงอำเภอกุยบุรีประมาณ 6 กิโลเมตร แล้วเลี้ยวซ้ายไปอีก 14 กิโลเมตร ก็จะถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติ

พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ ตั้งอยู่ในถ้ำพระยานคร เขต อุทยานแห่งชาติ เขาสามร้อยยอด พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) โปรดเกล้าฯ ให้สร้างในปี พ.ศ. 2433 เพื่อเป็นที่ ประทับในคราวเสด็จประพาสต้น สถานที่ แห่งนี้มีพระมหากษัตริย์ เคยเสด็จมาถึง 3 พระองค์ โดยจะเห็น พระปรมาภิไธยย่อ ของพระองค์ท่าน ณ ถ้ำแห่งนี้ ในยามที่ พระอาทิตย์ สาดแสงส่อง จะเป็นภาพที่งดงาม จับตาอย่างมาก เป็นความมหัศจรรย์ที่หาชมได้ยากยิ่ง

อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด นั้น ถือว่าเป็นอุทยานแห่งชาติ ที่มี ความหลากหลาย ของสภาพพื้นที่ เพราะ มีทั้งพื้นที่ที่ เป็น ทะเล หาดทราย ป่าเขาหินปูน ป่าชายเลน ป่าพรุน้ำจืด ทุ่งหญ้า และพื้นที่ชุ่มน้ำ ส่งผลให้เป็น อุทยานแห่งชาติ ที่มี สถานที่ ท่องเที่ยว ที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการมาพักผ่อนริมชายหาด ซึ่งมีความ เงียบสงบ

การพายเรือคายัก ในคลองชมความงาม ของป่าชายเลน การเดินขึ้นเขาเพื่อไปชมพระอาทิตย์ขึ้น อีกทั้ง ยังมีแหล่ง ท่องเที่ยว ประวัติศาสตร์ อย่างถ้ำพระยานคร ที่รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้ สร้าง พลับพลา จัตุรมุขไว้ ภายในถ้ำ มีความสวยงาม เป็นอย่างมาก

มีสะพานไม้ที่ทอดยาวออกไป มีศาลาใหญ่เป็นจุดพัก โดนภูผาหิน ด้านหลังตระหง่านงาม เป็นฉากหลัง เป็นจุดถ่ายภาพยอดนิยม และเหมาะสำหรับพักผ่อนนั่งชมบรรยากาศสดชื่นบริสุทธิ์ที่รายล้อม มีนกอพยพใน แต่ละฤดูกาล เช่น นกกระสานวล นกกระสาแดง เป็ดแดง นกอินทรีปีกลาย นกกระติ๊ดสีอิฐ เป็นต้น

พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์

อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด ตั้งอยู่ที่หมู่ 2 บ้านเขาแดง ตำบลเขาแดง อำเภอกุยบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ 77150

ที่นี่ยังเป็นแหล่งชมนก ของนักถ่ายภาพอีกด้วย

แหล่งชมนกของนักถ่ายภาพ

และ ส่วนหนึ่งของอุทยานแห่งชาติ เขาสามร้อยยอด ที่เรียกกันว่า “ทุ่งสามร้อยยอด” ก็ยังได้รับ การขึ้น ทะเบียน ให้เป็น แรมซาร์ไซต์ หรือ พื้นที่ชุ่มน้ำ แห่งล่าสุด ของประเทศไทย เมื่อวันที่ 14 มกราคม 2551 อีกด้วย เราจึงมีพื้นที่ ท่องเที่ยว ในอีกสภาพพื้นหนึ่ง ในอุทยานเขาสามร้อยยอด ที่เรียกว่า พื้นที่ชุ่มน้ำ

ส่วนศูนย์ศึกษาธรรมชาติ (บึงบัว) อยู่ทางด้านทิศตะวันตก ของอุทยานฯ นอกจากนี้ บริเวณศูนย์ศึกษา ธรรมชาติ ยังมีลาน กางเต็นท์ สามารถรับนักท่องเที่ยว ได้ประมาณ 100 คน สอบ ถามรายละเอียด โทร.0-3261-9078, 0-3264-6293

สิ่งอำนวยความสะดวก

อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด มีศูนย์บริการ นักท่องเที่ยว อยู่บริเวณใกล้ กับที่ทำการอุทยานฯ สำหรับให้ ความรู้แก่ นักท่องเที่ยว และ มีบ้านพักไว้บริการนักท่องเที่ยว จำนวน 6 หลัง พักได้หลังละ 8-25 คน ค่าธรรมเนียม ที่พักหลังละ 500-1,000 บาท/คืน และ มีเต้นท์เล็กพักได้ 2 คน จำนวน 30 เต้นท์ ค่าธรรมเนียม 30 บาท/คืน ซึ่งมีบริเวณกางเต้นท์ 3 จุด คือ บริเวณที่ทำการอุทยานฯ หาดสามพระยา และหาดแหลมศาลา อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด

หาดที่สามารถกางเต้นท์ได้

หาดแหลมศาลา (อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด) หาดแหลมศาลา อุทยานแห่งชาติสามร้อยยอด อ.กุยบุรี จ.ประจวบคีรีขันธ์ จุดกางเต็นท์อยู่บริเวณชายหาด และ อยู่ข้างหน้า บริเวณทางขึ้น ถ้ำพระยานคร ที่มีชื่อเสียง ของ อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด หาดทรายมีเม็ดทรายขาว พอสมควร บรรยากาศดี ห้องน้ำมีไว้บริการ มีร้านอาหาร ใครจะมา กกางที่ตรงนี้ต้องเดินข้ามเขามาหนึ่งลูก รถต้องจอด เอาไว้ที่ หาดบางปู ถ้าใคร ไม่อยาก เดินเหนื่อย ก็ เหมาเรือมาได้เลยลำละ 400 บาท เวลาทำการ วันจันทร์ - วันอาทิตย์ 06:00 - 20:00

หาดสามพระยา

หาดสามพระยา เป็นหาดทรายที่สวยงามสงบเงียบ อยู่ห่างจาก ที่ทำการอุทยานฯ ไปทางเหนือประมาณ 5 กิโลเมตร บริเวณหาดมี ต้นสนทะเล ปลูกอย่างเป็นระเบียบ เวลาน้ำลงจะปรากฏ ชายหาด อันงดงาม ความยาว ของชายหาดทราย ประมาณ 1 กม. นอกจาก นี้ ยังมีเขากะโหลกซึ่งอยู่ทางตอนเหนือของอุทยานฯ มีชายหาด อันสวยงาม และเกาะต่างๆในทะเล ได้แก่ เกาะโครำ เกาะนมสาว เกาะระวาง และเกาะสัตกูด